Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.

Topografia, kartografia, fotogrametria

- część 1 z 2 » »»


Eugeniusz Sobczyński

Głównym zadaniem, jakie postawiono przed WIG, było opracowanie i dostarczenie wojsku polskiej edycji map wojskowych na potrzeby szkolenia i obronności kraju.
Prace rozpoczęto od zgromadzenia i oceny materiałów kartograficznych i map wykonywanych na naszych ziemiach przez zaborców. Większość z nich pozostawili Niemcy. Znajdowały się one w ich komendach, magazynach, koszarach i składach makulatury. W ciągu kilku miesięcy bez większych trudności skompletowano mapy byłego zaboru pruskiego w skali 1:25 000, 1:100 000, 1:200 000 i 1:300 000.

Materiały pomiarowe, kartograficzne oraz mapy topograficzne zaboru austriackiego zostały przekazane Polsce w komplecie w 1923 r. przez Militär-Geographische Institut w Wiedniu. Komisja wydelegowana po ich odbiór na mocy traktatu w St. Germain przywiozła rękopisy i negatywy fotograficzne mapy w skali 1:25 000 oraz płyty miedziorytnicze sekcji mapy w skali 1:75 000, które obejmowały tereny należące do Polski, oraz komplety dokumentów dla map w skali 1:200 000 i 1:750 000.
WIG nie otrzymał natomiast map topograficznych, materiałów pomiarowych i kartograficznych byłego zaboru rosyjskiego. Skompletowano je z map pozostających w niemieckich kancelariach i składnicach oraz wykonanych przez Niemców na podstawie map rosyjskich (pokrywały one prawie cały obszar zaboru rosyjskiego).

Pozyskane w ten sposób materiały nie miały jednakże jednakowej wartości, bazowały na zdjęciach topograficznych różnych skal, wykonywanych z różną dokładnością, w odmiennych odwzorowaniach i poziomach odniesienia. Sytuację terenową przedstawiano różnymi znakami topograficznymi.

Na terenie zaboru pruskiego materiałem podstawowym do opracowania map były zdjęcia topograficzne w skali 1:25 000 (Messtischblatter), wykonywane w latach 1873-1912 przez Reichsamt für Landesaufnahme; te najstarsze uaktualniono w latach 1904-1912. Zdjęcia charakteryzowały się dużą dokładnością i stosunkowo wiernym przedstawieniem rzeźby terenu. Warstwice zasadnicze poprowadzono co 2,5 m, a niekiedy nawet co 1,25 m. Na podstawie tych zdjęć wydano w Niemczech między innymi mapy: jednobarwną w skali 1:100 000 (Kartę des Deutschen Reiches), 1:200 000 (Topographische Übersichtskarte), 1:300 000 (Übersichtskarte V. Mitteleuropa) i 1:800 000 (Übersichtskarte V. Europa).

W zaborze rosyjskim początek szczegółowych pomiarów związany jest z działalnością Głównego Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego. Kartografowie kwatermistrzostwa w latach 1822-1843 wykonali polowe zdjęcie topograficzne w skali 1:42 000 (tzw. jednowiorstówka), obejmując nim 70% obszaru Królestwa Polskiego. Na podstawie tych zdjęć opracowano jedną z najpiękniejszych map w XIX w. w Europie – 59-arkuszową Topograficzną Kartę Królestwa Polskiego w skali 1:126 000. Po upadku powstania listopadowego Rosjanie przejęli całość materiałów i w 1843 r. wydali mapę jako własną. O jej wartości świadczy fakt, że na rozkaz cara do opracowania mapy Rosji przyjęto skalę i wzór mapy kwatermistrzostwa. Powstała Wojskowa Karta Rosji w skali 1:126 000, tzw. trzywiorstówka. W latach 1884-1916 Topograficzeskoje Diepo, a później Wojenno-Topograficzeskoje Uprawlenie Gienieralnego Sztaba wykonywało nowe szczegółowe zdjęcia w skali 1:21 000.
Przed rozpoczęciem I wojny światowej zdołano opracować obszar od byłej granicy rosyjsko-niemieckiej do południka 26°30' Greenwich. Dalej na wschód wykonano zdjęcia w skali 1:42 000, pod koniec wojny opracowano pobieżnie rejon Brasław-Głębokie-Połock w skali 1:84 000. Zdjęcia te posłużyły do wydania opracowanej bardzo starannie dwubarwnej mapy w skali 1:84 000, (Nowaja Topograficzeskaja Karta Zapadnoj Rossji) tzw. dwuwiorstówki. Na jej podstawie Niemcy wydali na potrzeby własnych wojsk mapę w skali 1:100 000 (Karte des westlichen Russlands). Rosjanie wydali także mapę przeglądową w skali 1:420 000, tzw. dziesięciowiorstówkę i w skali 1:1 050 000, tzw. dwudziestopięciowiorstówkę.

Na terenie zaboru austriackiego Militär-Geographische Institut w Wiedniu wykonał zdjęcia topograficzne w skali 1:25 000 (Aufnahms-Sektions) przeznaczone do opracowania mapy taktycznej w skali 1:75 000 (Spezialkarte). Zdjęcia wykonywano w latach 1874-1884 oraz pośpiesznie i mniej dokładnie w czasie I wojny światowej. Wszystkie arkusze w skali 1:75 000 zostały wydane do 1892 r. Poza tym Austriacy wydali mapy w skali 1:200 000 (Generalskarte), 1:400 000 (Operationskarte), 1:750 000 (Generalubersichtkarte).

Wybuch wojny polsko-radzieckiej spowodował konieczność natychmiastowego dostarczenia map walczącym wojskom. Pierwsze wykonane przez WIG mapy stanowiły kontrreprodukcję map zaborczych i były drukowane w prywatnych zakładach kartograficznych. Wydano je w dwóch skalach: 1:100 000 (500 godeł) i 1:300 000 (44 godeł) w nakładach od 2000 do 20 000 egzemplarzy każdego godła. Ogółem w latach 1919-1920 wydano ponad 2 mln arkuszy map, co nie zaspokajało jednak potrzeb walczących wojsk.

Jak trudna była sytuacja w zaopatrzeniu w mapy, świadczy korespondencja inżyniera komunikacji Tadeusza Tillinga do redakcji „Przeglądu Kartograficznego”: W 1920 r., na początku sierpnia, gdy bolszewicy zbliżali się do Wisły, stałem na kępie, kiedy podjechał do mnie generał... W rozmowie wyjął mapę z kieszeni. Proszę wyobrazić sobie moją zgrozę: była to mapa Maksa (wyd. Arcta), rysowana prawie od ręki, na której Praga odległa jest od Warszawy o 5 km! Dowódca armji nie miał lepszej. Jest to dowód, że wojskowość winna zwrócić jak najbaczniejszą uwagę na uprzystępnienie kupna map, niezbędnych oficerom, a więc głównie 1:300 000, 1:200 000 i 1:100 000. Dwie pierwsze są jednak dogodniejsze do ogólnej orientacji i winny być w kieszeni każdego oficera i podoficera. Niestety, dla nas są one niedostępne, a Moskale i Niemcy posiadają ich stosy.

Po zakończeniu działań wojennych dynamika opracowania i druku map nie zmalały. Krassowski pisał: Przestawienie produkcji wojennej na pokojową wiązało się z całkowitym zwrotem w ukierunkowaniu prac kartograficznych. Ilość godeł wydanych w 1921 r. w rozbiciu na poszczególne państwa i obszary przedstawia się następująco: Polska zachodnia – 139 ark., polska wschodnia – 106 ark., Związek Radziecki – 36 ark., Niemcy – 100 ark., Litwa – 33 ark., Łotwa – 27 ark., razem – 441 ark. Jak wynika z powyższego zestawienia, z zachodniego obszaru wydano 239 godeł, co wynosi ok. 54,2% ogólnej produkcji, natomiast ze wschodu – 142 godła, czyli 32,2%. To zestawienie dobitnie świadczy, że Polska doktryna polityczna i wojenna traktowała naszych sąsiadów jednakowo.

część 1 z 2
1 2 » »»



KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.

NaviGate Sp. z o.o.
Kraków

NaviGate – Oddział Warszawa ul. Gościnna 7, 05-082 Blizne Łaszczyńskiego k. Warszawy, tel. 22 270-15-54 ODBIORNIKI GNSS RTK, TACHIMETRY ELEKTRONICZNE I ZROBOTYZOWANE, BEZZAŁOGOWE STATKI POWIETRZNE (DRONY), SENSORY Sklep Serwis...

Centrum Serwisowe NaviGate
KRAKÓW

Centrum Serwisowe NaviGate wykonuje serwis odbiorników GNSS, kontrolerów, niwelatorów i tachimetrów marki Trimble, Spectra Geospatial, Nikon, Sokkia, Leica, Topcon, CHC, Geomax oraz dronów i sensorów marki DJI Enterprise. Naszym Klientom zapewniamy...
    poprzedni miesiąc następny miesiąc
ponwtśroczwpiąsobnie
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30
strzałka w dółnadchodzące wydarzenia
2025-06-25 | ŁÓDŹ
IV Spotkanie Użytkowników QGIS
W pierwszym dniu odbędą się sesje referatowe związane m.in. z cyberbezpieczeństwem, danymi...
więcej
2025-09-10 | LUBLIN
Kongres Geografii Polskiej 2025
Hasło tegorocznego kongresu „Geografia bez granic”, zachęcając do refleksji i dyskusji...
więcej
2025-09-11 | KRAKÓW
70-lecie Wydziału Inżynierii Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Rolniczego
Ogólnopolska konferencja: 70-lecie Wydziału Inżynierii Środowiska i Geodezji - historia...
więcej
2025-09-18 | KATOWICE
Konferencja Naukowo-Techniczna: Nowoczesne rozwiązania informatyczne w administracji
Zapraszamy na drugą edycję wydarzenia „Nowoczesne rozwiązania informatyczne w...
więcej
2025-10-22 | ZIELONA GÓRA
II Kongres Geoinformacyjny
Po podsumowaniu I Kongresu Geoinformacyjnego Komitet Sterujący podjął decyzję o organizacji...
więcej
2025-11-05 | WARSZAWA
Galaktyczna era. Kolejna edycja Forum Obserwacji Ziemi
Forum będzie przestrzenią wymiany doświadczeń i dialogu między przedstawicielami administracji...
więcej
strzałka w dół zobacz pozostałe
Lidar odkrywa zapomniane ślady w puszczy
play thumbnail
czy wiesz, że...
strzałka w dół Czy wiesz, że
patronem budowniczych mostów jest św. Benezet, założyciel zakonu Fratres Pontifices (Braci Mostowych)?
następny
strzałka w dółGeoludzie
Kazimierz Michalik (1926-2005)

Kazimierz  Michalik (1926-2005)
Urodził się 28 stycznia 1926 roku w Lublinie. Studia geodezyjne na Politechnice Warszawskiej kończył dwustopniowo: najpierw w trybie inżynierskim (1949-53), a potem uzupełniającym magisterskim o specjalności fotogrametria (1957-59). Przez 30 lat...
więcej

strzałka w dółGeodaty
1967

1967
USA wystrzeliły pierwszego satelitę nawigacyjnego systemu Timation (lokalizacja 3D, pomiar pseudoodległości. Był to protoplasta systemu Navstar GPS.
następny

© 2023 - 2025 Geo-System Sp. z o.o.

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji: geoforum@geoforum.pl

Kontakt

Redaktor prowadzący:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
geoforum@geoforum.pl
prześlij newsa

facebook twitter linkedIn Instagram RSS

RODO
polityka prywatności
mapa strony
kontakt
reklama

v2